12 sie WYPALENIE ZAWODOWE – CZY DOTYCZY RÓWNIEŻ CIEBIE? część 1

Odczuwasz zmęczenie, obojętność, spadek zaangażowania? Jesteś wiecznie zirytowany, nic Ci się nie chce, nie radzisz sobie z obowiązkami, które wcześniej nie sprawiały Ci problemów? Twoje relacje z najbliższymi i współpracownikami są trudne i pełne konfliktów? A może masz zaburzenia snu, częste problemy żołądkowe i często się przeziębiasz? Lub poczucie, że to, co robisz jest pozbawione sensu, a przyszłość nie niesie nic dobrego? Te wszystkie objawy mogą wskazywać na wypalenie zawodowe. Czy i Ty na nie cierpisz?

Syndrom wypalenia zawodowego jest zespołem objawów powstających w wyniku przeciążenia emocjonalnego oraz fizycznego, których bezpośrednim powodem jest stres występujący w miejscu pracy. Według Elliota Aronsona „jest stanem fizycznym, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania, powodowanego przez długotrwałe zaangażowanie w sytuacje, które są obciążające pod względem emocjonalnym”. To rezultat długotrwałego, powtarzającego się obciążenia w wyniku intensywnej pracy na rzecz innych ludzi. Christina Maslach, badaczka wypalenia zawodowego i współautorka najpopularniejszego kwestionariusza diagnostycznego (Maslach Burnout Inventory – MBI), wyróżnia trzy składniki zawodowego wypalenia:
– emocjonalne wyczerpanie – uczucie pustki oraz odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi, jakie stawiała przed pracownikiem praca, bądź on sam
– depersonalizacja – poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi, obniżenie wrażliwości wobec innych
– obniżenie oceny własnych dokonań w życiu zawodowym i nie tylko – poczucie marnowania czasu i wysiłku na stanowisku pracy.

Rozwój wypalenia nie zawsze przebiega zgodnie z teoretycznym modelem, co jednak można powiedzieć na pewno, to że niczym rak toczy duszę chorego i prowadzi do spustoszeń tak psychicznych, jak i fizycznych.

Wypalenie zawodowe jest zjawiskiem stosunkowo młodym. Jako pierwszy, w 1974 roku, opisał je Herbert Freudenberger, jako stan cechujący się psychicznym i fizycznym wyczerpaniem, niecierpliwością, nadmierną skłonnością do irytacji, połączoną z cynizmem i poczuciem chronicznego znudzenia, skłonnością do izolowania się i tłumienia emocji. Według definicji Europejskiego Forum Stowarzyszeń Medycznych WHO (World Healthy Organization) wypalenie zawodowe to zespół wyczerpania energii emocjonalnej, fizycznej i poznawczej, przejawiający się wycieńczeniem emocjonalnym i fizycznym, brakiem efektywności i kompetencji.

Przez lata wypalenie zawodowe nie miało statusu choroby, a co za tym idzie – bywało traktowane w sposób lekceważący. Na szczęście to się zmieniło i wypalenie zawodowe zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za „oficjalną diagnozę medyczną”, czyli jednostkę chorobową. To bardzo dobrze rokuje na przyszłość i pozwala wierzyć, że świadomość tej choroby będzie wzrastała, a co za tym idzie – coraz skuteczniejsze będzie jej zapobieganie i walka z nią.
Wypalenie zawodowe zbiera coraz większe żniwo, szczególnie więc aktualne staje się pytanie, jak mu zapobiegać. Sprawa niestety nie jest łatwa, a to dlatego, że trudno jest określić początek tego procesu. Jego przebieg z reguły jest długotrwały, a pierwsze objawy indywidualne i trudne do uchwycenia. Czynniki zwiększające ryzyko wypalenia można podzielić na dwie grupy, związane z:
– osobą pracownika, jego osobowością i sposobem funkcjonowania w środowisku pracy
– organizacją, a zwłaszcza jej kulturą, w tym z systemem motywowania, organizowania pracy, czy akceptowanymi stylami kierowania.

Wypalenie zawodowe to stan wyczerpania cielesnego, duchowego lub uczuciowego. Oznacza utratę motywacji do działania, obniżenie efektywności oraz brak satysfakcji z dotychczas wykonywanej pracy.

Objawy wypalenia zawodowego dzielą się na 4 kategorie:
– fizyczne, w tym ciągłe poczucie zmęczenia, niechęć do jakiejkolwiek aktywności fizycznej, zaburzenia snu i apetytu, pogorszenie nastroju i nadużywanie alkoholu, narkotyków czy innych używek
– emocjonalne i behawioralne, w tym trudności w relaksowaniu się, poczucie bezsensu i beznadziei, negatywne myśli i poczucie osamotnienia
– rodzinne i społeczne, w tym utrata zainteresowania członkami rodziny, łatwe wpadanie w irytację lub złość, unikanie kontaktów z bliskimi, uciekanie od problemów w gry, telewizję itp.
– związane z pracą, w tym utrata zapału, złość, niechęć a wręcz strach przed pracą i współpracownikami, niezadowolenie z wykonywanych obowiązków, narastające urazy i konflikty, unikanie kontaktów ze współpracownikami i klientami, zmęczenie, trudności z wyrażaniem opinii i niezdolność do podejmowania decyzji.

To tyle na dzisiaj, a już za tydzień, w kolejnym wpisie, więcej na temat zawodów i stanowisk szczególnie narażonych na ryzyko zachorowania, a przede wszystkim wskazówki, jak przeciwdziałać, lub minimalizować straty wywołane przez wypalenie.
Do zobaczenia!